oudste aardewerkfabriek in delft DE Porceleyne fles

een geboorte van een nederlands icoon

Delfts blauw is iconisch voor Nederland en wordt gemaakt door de Koninklijke Porceleyne Fles, de oudste aardewerkfabriek van Delft. Wat begon in 1653 als een kleine plateelbakkerij aan het Oosteinde is uitgegroeid tot een wereldmerk. Een bezoek aan Delft is daarom niet compleet zonder een kijkje in de fabriek of éen van de Delfts blauw winkels in het historisch centrum.

Hoe is het Delfts blauw ontstaan?

In 1602 werd de Verenigde Oost-Indische Compagnie opgericht en de wereld ging letterlijk voor ons open. Op de markten verschenen de exotische specerijen en nipte de rijke burgers voor het eerst aan een kopje thee uit een Chinees porselein kopje. Het wit-blauwe porselein werd een erg geliefd maar duur product. Aan het begin van de oorlog met Spanje in de 16e eeuw, vluchtte veel Vlaamse plateelbakkers uit de Zuidelijke Nederlanden naar het noorden van Nederland en vestigde zich o.a. in Delft. Zij brachten hun kennis mee zich mee en introduceerden in Delft een nieuwe techniek voor de productie van aardewerk door het gebruik van tinglazuur. Porseleinaarde was nog niet bekend in Nederland en daarom werd er gebakken met klei voorzien van een laagje tinglazuur en ontstond de eerste imitatie ‘porselein’. Na verbeteringen in het productieproces werd het aardewerk dunner en werd het faience genoemd en werd een alternatief voor het duurdere porselein. Toen in China een burgeroorlog uitbrak en de aanvoer van porselein nar Europa stagneerde, werd het imitatiewerk heel populair. Rond het jaar 1700 waren er 33 plateelbakkerijen in de stad en wordt het een echt ‘Delfts’ product.

Porceleyne Fles bakt door

De populariteit van het aardewerk groeide zo snel, dat investeerders hierin een nieuwe toekomst zagen voor Delft. Als bierstad had Delft veel te lijden onder de oorlog met Spanje. Het verloor een groot deel van zijn afzetmarkt en het kreeg flinke concurrentie van Rotterdam en Amsterdam. Bierbrouwerijen sloten hun deuren en hierdoor was het mogelijk om op deze locaties een plateelbakkerij te beginnen. Het was David van de Pieth die in 1653 een kleine fabriek opende aan het Oosteinde met de naam ‘Porceleyne Fles’. De Delfts blauwe aardewerkindustrie kreeg het in de 18e eeuw moeilijk door concurrentie met Engeland, die het beroemde ‘Wedgwood’ produceerde. Daarnaast was de toepassing van echt porseleinaarde in Europa in de 18e eeuw, de belangrijkste reden dat met minder interesse had in het kwalitatief mindere aardewerk. Veel fabrieken sloten hun deuren en ook voor de Porceleyne Fles zag de toekomst er slecht uit.

Joost Thooft brengt redding

Het was de Delftse ingenieur Joost Thooft die weer leven bracht in de Delfts blauwe industrie. Hij kocht in 1876 de Porceleyne Fles en een nieuwe wind waaide door de fabriek. Samen met Abel Labrouchere werden nieuwe productiemethode toegepast en verwerven zo opnieuw wereldfaam. De fabriek richtte zich vanaf 1900 niet meer alleen op Delfs blauw maar ook op de vervaardiging van bouwkeramiek. In 1919 ontving de Porceleyne Fles het predicaat ‘Koninklijk’ en verhuist naar een nieuwe locatie aan de Rotterdamseweg. Met de nieuwe naam ‘Royal Delft’ sluiten ze beter aan op de internationale markt.

Zien hoe Delfts blauw wordt gemaakt?

Het is mogelijk een bezoek te brengen aan Royal Delft. Het gebouw aan de Rotterdamseweg is nu ingericht als fabriek, museum en showroom en een bezoek meer dan waard. Geniet in prachtige binnentuin van een high-tea met zicht op de prachtig met keramiek beklede gevels. U kunt zelfs uw schilderkunsten uitproberen tijdens een schilderworkshop met professionele begeleiding.