een blikseminslag met grote gevolgen stadsbrand van delft
een ramp die de stad in as legde
Kreupele Jacomijne was vaak te vinden in de St. Ursulakerk en liefst ging ze iedere dag. Alleen door handicap was ze aan huis gekluisterd. Vandaag had ze geluk en brachten lieve vrienden haar tot bij de Mariakapel. ‘Laat mij maar hier, ik heb nog genoeg gebed in te halen en voor het weer hoef je ook niet buiten te zijn’. Met een tevreden glimlach was zij in gebed verzonken, toen met een knal de bliksem snoeihard insloeg en de rook zich snel door de kerk verspreidde. Iedereen verliet snel de kerk maar niemand dacht aan Jacomijne. Op handen en voeten probeerde ze uit de kerk te komen en eindelijk aangekomen bij de uitgang, viel de zware kerkklok met donderend geraas naar beneden, boven op het oude vrouwtje.
Het ontstaan van de brand
Het was 3 mei 1536 toen donkere wolken zich samenpakten over de stad en de donder van de bliksem al van ver was te horen. Waar de brand precies begon is niet met zekerheid te zeggen. Het vermoeden is dat de bliksem insloeg in de St. Ursulakerk, nu bekend als de Nieuwe Kerk. Veel huizen hadden nog rieten daken of waren deels van hout gebouwd, hierdoor kon de brand zich snel verspreiden. Meer dan de helft van de stad ging in vlammen op en naar schatting werden 2300 huizen verwoest. Dit is goed te zien op de kaart rechts. Het rood gearceerde deel is het gebied wat in 1536 door de brand werd verwoest. Het aantal slachtoffers is niet bekend.
Herstel van de stad
Het Delftse stadsbestuur zetten de vaart in het herstel van de stad en diende een verzoek in bij landheer Karel V voor een verlichting van de belastingen. Er werd een kaart geschilderd van de stad en waarop alle schade was te zien. Dit heeft de landheer er mede van overtuigd om Delft een belastingvrijstelling van 20 jaar te geven. Het puin werd geruimd en tijdelijke onderkomens werden gebouwd voor de daklozen. Alle nieuwe huizen moesten van steen worden gebouwd en rieten daken waren niet meer toegestaan. Er werd nu nog zwaarder gecontroleerd of alle brandvoorschriften werden nageleefd. Een brandblusser hadden ze in die tijd nog niet en in ieder huis moest een ladder en leren emmer aanwezig zijn. Het was tevens de plicht van iedere man om bij een brand hulp te bieden. Als je door Delft wandelt valt er ook iets op als je langs de prachtige panden loopt. Om de paar gevels zie je een kleine ruimte tussen de gevels (later vaak dichtgemetseld) of in gebruik als kleine steegje naar achterzijde panden. De tussenruimte was een bouwverplichting van het stadsbestuur, om het overslaan van een brand naar andere panden te voorkomen.
TIP: bezoek Museum Prinsenhof Delft en bekijk daar de echte stadskaart, die was gemaakt voor Karel V en één van de oudste stadskaarten van Nederland is.
Meer weten over Delft?
De stadsbrand is niet de enige ramp die in Delft heeft plaatsgevonden. Tijdens een rondleiding door de stad vertellen wij u ook over de buskruitramp van 1654 en de stadhuisbrand van 1618. Geef gerust aan of u bijzondere interesses heeft en onze gids past hier de stadswandeling volledig op aan.
