verhaal achter bouw nieuwe kerk het wonder van Maria
een wonderlijke verschijning boven delft
Het was het jaar 1351 toen op een modderig en onbestraat marktveld een man geknield op de grond zat. Met een blik naar de hemel gericht, leek hij in gebed verzonken. “Broeder Simon, wat bent u hier aan het doen?”, zei de jonge knecht Jan Col. Met een grote glimlach keek hij de jongen aan en greep hem bij zijn arm. “Zie, de hemel is geopend”, en hij wees naar het gouden licht zichtbaar tussen de wolken. Het leek de vorm te hebben van een kerk en beide zagen daarin de beeltenis van de Heilige Maria.
Een nieuwe parochiekerk voor Delft
In de viertiende eeuw had Delft nog geen reden om een nieuwe kerk te bouwen. De Oude Kerk was de belangrijke parochiekerk voor de Delftse gelovigen en pelgrims kwamen van heinde en verre om een bezoek te brengen aan een bijzonder Mariabeeld. In 1327 bracht de Haagse ‘Blinde Machteld’ een bezoek aan Delft. Ze had in haar slaap een visoen gekregen, waarin haar werd verteld dat zij voor het nieuwe beeld van Maria moest knielen en bidden voor genezing. Een jong meisje begeleide haar vanaf Den Haag naar Maria in de Oude Kerk. Aangekomen bij het beeld knielde ze neer en sloot haar ogen en vroeg Maria haar te genezen. Toen ze haar ogen opende kon zij het beeld en de kerk zien. Het Delftse wonder gaf het Mariabeeld in de Oude Kerk een bijzondere status. Jaarlijks werd het beeld tijdens een processie door de stad gedragen en stond bekend als de ‘Delftse ommegang’. De kerk had de processie slim ingepland, want het was altijd in juni tijdens de Delftse jaarmarkt. De markt trok altijd veel mensen uit de regio aan, die tijdens de processie een gift gaven aan de kerk.
De bouw van de Nieuwe Kerk
Kort na het visoen op het marktveld kwam Broeder Simon te overlijden. Jan Col kreeg elk jaar op dezelfde dag hetzelfde visoen van Maria te zien en probeerde het stadsbestuur ervan te overtuigen, dat er voor haar een kerk moest worden gebouwd. In 1381 werd een houten noodkerkje op de plek van het visioen gebouwd. Drie jaar later begon men aan de bouw van de indrukwekkende Nieuwe Kerk. Het zou nog tot 1655 duren voordat de kerk volledig af was. Het visoen van Maria was tijdens de bouw niet meer verschenen. Het was ook niet meer nodig, want haar wens kwam in vervulling. Voor wie niet in wonderen gelooft,…de Kerk is gebouwd op moerassig, drassig land en mogelijk was het visioen slechts het resultaat van moerasgas. Door het spontaan vrijkomen van methaan en combinatie met water, kan dit goudbruine kleuren opleveren.
Een nieuw wonder
Een nieuw te bouwen kerk is niet compleet zonder zijn eigen wonderverrichtende heilige. Kort na de bouw van de eerste noodkerk, bracht een beeldhouwer een bezoek aan Delft om te overnachten in één van de herbergen. Hij was onderweg naar de jaarmarkt in Antwerpen en had onder meer een prachtig Mariabeeld bij zich, die de interesse wekte van de bouwers van de Nieuwe Kerk. Helaas vroeg de beeldhouwer te veel geld en was de aankoop niet haalbaar. De volgende ochtend toen de beeldhouwer zijn weg wilde vervolgen, kreeg hij het beeld als een wonder niet meer opgetild. Hij besloot daarom het beeld toch voor een lagere prijs te verkopen en stond vol verbazing te kijken, toen de kopers het met gemak optilden. “Maria wil hier blijven en ze hoort bij ons”, en zo kreeg het zijn bestemming in de Nieuwe Kerk.
Kerkelijke strijd
De Oude Kerk was niet blij met de bouwplannen voor de Nieuwe Kerk. In alles wilde de Nieuwe kerk groter zijn inclusief een indrukwekkende kerktoren, nu 108,75 meter hoog en de één na hoogste kerktoren van Nederland. Toen kon de Oude Kerk niet weten, dat een scheve toren net zoveel mensen naar de stad zou brengen. Gelukkig had de Oude Kerk nog zijn ‘Delftse ommegang’ en kon het geld gebruikt worden voor verder uitbouw van de kerk. Kerken investeerden ook in nieuwe relikwieën, zoals een splinter van het Heilige Kruis. In de middeleeuwen was er een rijke handel in dit soort zaken en waren er veel valse relikwieën in omloop. Maar als het meer pelgrims naar je kerk brengt, was het waard om hierin te investeren. De strijd om de meeste bezoekers in de kerk te krijgen, laaide het meest op toen de Nieuwe Kerk met zijn relikwieën vooraan wilden lopen tijdens de processies door de stad. Wie vooraan loopt ontvangt de meeste giften. De ruzie liep zo hoog op, dat uiteindelijk het stadsbestuur tussen beide moest komen. Er werd de volgende afspraak gemaakt; het ene jaar mocht de Oude Kerk voorop lopen, het andere jaar de Nieuwe Kerk.
Een bezoek meer dan waard
De strijdbijl is begraven en beide kerken kunnen nu met één kaartje bezocht worden. Sommige bezoekers vinden het vreemd om geld te betalen voor een bezoek aan een kerk. Maar de inkomsten zijn van belang voor het behoud en onderhoud van deze prachtige kerken. De Nieuwe Kerk trekt meer bezoekers vanwege de Koninklijke grafkelders en praalgraf voor Prins Willem van Oranje. Jammer, want vergeet niet dat u met hetzelfde kaartje de Oude Kerk kunt bezoeken. De indrukwekkende graftombes, van de zeehelden Maarten Tromp en Piet Hein, de mooie gebrandschilderde ramen en het prachtig spreekgestoelte mag u niet missen. De Mariabeelden kunt u niet zien, want die zijn tijdens de Beeldenstorm van 1566 verloren gegaan.
Graag brengen we de mooie geschiedenis van beide kerken met onze stadsgidsen weer tot leven. Bezoekt u Delft en wilt u de kerken bezoeken? Boek dan een rondleiding met gids.
Locatie 'Nieuwe Kerk'
